Τη δεκαετία του 1950, η Δυτική Γερμανία είχε όλο και μεγαλύτερες ανάγκες σε εργαζόμενους, καθώς η οικονομία της γνώριζε μεγάλη άνθηση. Ταυτόχρονα, οι κρατικοί της θεσμοί δεν ευνοούσαν την ένταξη των Γερμανίδων στο εργατικό δυναμικό (Stokes, 2022). Έτσι, αναζήτησε νέες πηγές εργασίας. Εν τω μεταξύ, από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 και μετά, η Δυτική Γερμανία υπέγραψε διάφορες συμφωνίες με διάφορες χώρες της Νότιας Ευρώπης: Ιταλία (1955), Ελλάδα (1960), Ισπανία (1960), Τουρκία (1961) και Γιουγκοσλαβία (1968). Οι συμφωνίες αυτές διευκόλυναν και έθεταν συγκεκριμένο πλαίσιο στην εισροή μεταναστών εργατών από τις χώρες αυτές στη Δυτική Γερμανία. Οι εργαζόμενοι μετανάστες θεωρούνταν “φιλοξενούμενοι” και θα παρέμεναν στη Δυτική Γερμανία μόνο για όσο διάστημα εργάζονταν.
Ο αριθμός των μεταναστών που μετακινήθηκαν στη Δυτική Γερμανία από τη Νότια Ευρώπη αυξήθηκε γρήγορα και σημαντικά. Μεταξύ 1961 και 1973, ο αριθμός των Ελλήνων στη Δυτική Γερμανία ανήλθε από 42.000 σε 408.000 (Möhring, 2012). Αυτοί οι Έλληνες μετανάστες ήταν συνήθως νέοι, άνδρες και γυναίκες. Οι συνθήκες εργασίας των Ελληνίδων μεταναστριών ήταν χειρότερες από εκείνες των ανδρών συμπατριωτών τους: συχνά τις ανέθεταν θέσεις που υποτίθεται ότι απαιτούσαν λιγότερες δεξιότητες και, ως εκ τούτου, οι μισθοί τους ήταν χαμηλότεροι. Εν τω μεταξύ, οι γυναίκες και οι άνδρες μετανάστες, συμπεριλαμβανομένων των νυμφευμένων, έπρεπε συχνά να ζουν σε διαφορετικά Heime [χώροι διαμονής].
Ταυτόχρονα, το δυτικογερμανικό κράτος αντιμετώπιζε με καχυποψία την εμπλοκή των μεταναστών στην πολιτική. Η στάση αυτή ήταν σαφής στο νόμο περί αλλοδαπών που ψηφίστηκε το 1965 (Schönwälder, 2001). Ο νόμος αυτός δεν επέτρεπε την πολιτική δραστηριότητα των μεταναστών, εάν η δραστηριότητα αυτή θεωρούνταν αντίθετη προς την “ελευθερία” και τη “δημοκρατία”, όπως την αντιλαμβανόταν το δυτικογερμανικό κράτος. Εάν το τελευταίο αποφάσιζε ότι οι μετανάστες ξεπερνούσαν τα όρια της νομιμότητας με την πολιτική δράση τους, μπορούσαν να αντιμετωπίσουν κυρώσεις, ακόμη και απέλαση.
Οι μετανάστες από τη Νότια Ευρώπη που ζούσαν στη Δυτική Γερμανία, ωστόσο, δεν ήταν ποτέ “απαθείς” πολιτικά (Goeke, 2020). Πολλοί Έλληνες μετανάστες είχαν γίνει μέλη ή συμπαθούντες σε ελληνικές αριστερές οργανώσεις, ιδίως την ΕΔΑ [Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά], την δεκαετία του 1960. Η ΕΔΑ στη Δυτική Γερμανία είχε μεγαλύτερη επιτυχία στην ένταξη Ελλήνων μεταναστών σε σύγκριση με τα παραρτήματά της σε άλλες χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Νεαρά μέλη της ΕΔΑ συμμετείχαν στις πορείες Ostermarsch [πασχαλινές πορείες για την ειρήνη] στις αρχές και στα μέσα της δεκαετίας του 1960 (Papadogiannis, 2014). Οι Έλληνες μετανάστες εργαζόμενοι, μαζί με άλλους μετανάστες, συμμετείχαν επίσης σε διαμαρτυρίες για τις συνθήκες διαμονής τους, όπως σε Heime μόνο για άνδρες ή γυναίκες (Goeke, 2020).Το 1966 ιδρύθηκε η ΟΕΚ [Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων], η οποία ασχολήθηκε με τις κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις που πίστευε ότι αντιμετώπιζαν οι Έλληνες μετανάστες στη Δυτική Γερμανία.
Υλικό
1: Έκθεση φωτογραφίας της ΕΔΑ για τη ζωή των Ελλήνων μεταναστών. Φωτογραφία του Σίμου Ιωαννίδη με τιτλο ‘Στις φάμπρικες της Γερμανίας’. Η φωτογραφία έλαβε το δεύτερο βραβείο σε σχετικό διαγωνισμό της ΕΔΑ. Ευγενική παραχώρηση του Λευτέρη Ξανθου και των ΑΣΚΙ (Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, Αθήνα).
2 (1-7): Έγγραφο που περιέχει τις αποφάσεις του πρώτου συνεδρίου της ΟΕΚ το 1966. Ευγενική παραχώρηση της ΟΕΚ. Τα βασικά ζητήματα που περιγράφονται σε αυτό το κείμενο είναι τα εξής:
- η αναθεώρηση της συμφωνίας μεταξύ της Δυτικής Γερμανίας και της Ελλάδας σχετικά με την πρόσληψη Ελλήνων μεταναστών εργατών
- η εκπαίδευση των παιδιών ελληνικής καταγωγής που ζουν στη Δυτική Γερμανία
- τα οικογενειακά ζητήματα που αντιμετώπιζαν οι Έλληνες μετανάστες στη Δυτική Γερμανία
- τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι Έλληνες μετανάστες στο χώρο εργασίας και
- η συμμετοχή των Ελλήνων μεταναστών εργατών στα συνδικάτα της Δυτικής Γερμανίας.
